Kahramanmaraş’ta gerçekleşen ve Kahramanmaraş dışında Adana, Gaziantep, Hatay, Malatya, Kilis, Osmaniye, Diyarbakır, Şanlıurfa ve Adıyaman olmak üzere 10 ili birden vuran sarsıntının akabinde tüm Türkiye, ülkemizin fay çizgisi haritasını sorgulamaya başladı.
AFAD (Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı) tarafından paylaşılan bilgilere nazaran, Türkiye Zelzele Tehlike Haritası yenilenerek, 18 Mart 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı, 1 Ocak 2019 tarihinde de yürürlüğe girdi.
Haritayı görebilmeniz için AFAD’ın Türkiye Zelzele Tehlike Haritaları Interaktif Web Uygulaması bulunuyor. Bu uygulama için öncelikle e-devlet’e giriş yapmanız gerekiyor. Akabinde e-devlet üzerinden yönlendirme ile AFAD’ın interaktif web uygulamasına yönlendirilebiliyorsunuz lakin e-devlet’te bu kısmı bulmak kimi kullanıcılar için sıkıntı olabiliyor. Birebir vakitte sarsıntı gündemi nedeniyle web üzerinden çok yüksek talep nedeniyle kimi vakit bu haritaya erişim kesilebiliyor. Bu nedenle haritaya taşınabilir üzerinden değil de, bilgisayar üzerinden erişmek daha mümkün.
e-Devlet üzerinde arama sonucunda ilgili linki bulamazsanız,
Sayfa büsbütün açıldıktan sonra haritayı yakınlaştırıp uzaklaştırarak fay çizgisi etrafını inceleyebilmeniz mümkün. Birebir vakitte bulunduğunuz mahalleyi arama çubuğuna yazarak daha yakından inceleme yapabiliyorsunuz.
Sizler için ülkemizin üzerinde bulunduğu üç kıymetli fay sınırını, bu fay sınırının üzerine bulunan bölgeleri ayrıyeten aşağıda açıkladık.
TÜRKİYE’DEKİ FAY HATLARI
Ülkemiz ne yazık ki üç büyük fay çizgisi üzerinde yer alıyor. Bunlar Doğu Anadolu Fay Hattı, Kuzey Anadolu Fay Sınırı ve Batı Anadolu Fay Sınırı. 6 Şubat 2023 günü gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli zelzelelere neden olan fay çizgisi Doğu Anadolu Fay Sınırı.
DOĞU ANADOLU FAY ÇİZGİSİ NEDİR?
Doğu Anadolu Fay Sınırı, Türkiye’nin doğusunda bulunan doğrultu atımlı bir fay sınırı olarak tanımlanyor. Anadolu Levhası ile kuzeye gerçek hareket eden Arap Levhası ortasındaki dönüşüm tipi tektonik sonu oluşturuyor. İki levhanın izafi hareketlerindeki fark, fay boyunca sol yanal harekette kendini gösteriyor. Doğu ve Kuzey Anadolu fayları, Avrasya Levhası ile devam eden çarpışma nedeniyle sıkıştırılan Anadolu Levhasının batıya yanlışsız hareketini birlikte barındırıyor.
Doğu Anadolu Fayı, Meyyit Deniz Çatlağı’nın kuzey ucundaki Maraş Üçlü Bitişmesi ile başlayıp Kuzey Anadolu Fayı ile birleştiği Karlıova Üçlü Bitişmesi’nde kuzeydoğu istikametinde son buluyor.
Doğu Anadolu Fay Çizgisi nereden geçiyor?
Doğu Anadolu Fay Çizgisi, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl, Muş’a kadar devam ettikten sonra Erzincan’dan itibaren Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşiyor.
KUZEY ANADOLU FAY ÇİZGİSİ NEDİR?
Kuzey Anadolu Fay Çizgisi, dünyanın en süratli hareket eden ve en etkin sağ-yanal atımlı faylarından biri. KAF sistemi, Anadolu Levhası’nın, güneyde Arap Levhası (yılda 25 mm’leri bulan süratli sıkıştırma hareketi ile) ve kuzeyde (neredeyse hiç hareket etmeyen) Avrasya Levhası’nın ortasında kalması ve bu sebeple batıya gerçek açılma biçiminde süratle hareket etmesi sebebiyle yüksek sismik aktivite gösteriyor.
KAF, 1100 km uzunluğunda sağ istikametli ve doğrultu atımlı etkin fay sınırıdır. Yaklaşık olarak Van Gölü’nden Saros Körfezi’ne kadar tüm kuzey Anadolu’yu kesen bu sınır tek bir faydan oluşmuyor; pek çok modülden oluşan fay zonu. Fay çizgisinde, parçalanmış-ezilmiş kayaçlar, soğuk ve sıcak su kaynakları, gölcükler, traverten oluşumları, genç volkan konilerine rastlanıyor.
Fayın birtakım kısımları zelzeleler sırasında 0,5-1,5 m düşey, 1,5-4,3 m yatay atımlar yapmıştır. Genç Kuvaterner vaktinden itibaren 800–1000 m yatay atım yaptığı ötelenen genç vadi yataklarından tespit edilmiştir.
Kuzey Anadolu Fay Çizgisi hangi vilayetlerden geçiyor?
Kuzey Anadolu Fay Çizgisi; Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bolu, Burdur, Bursa, Denizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Osmaniye, Sakarya ve Tokat vilayetlerinden geçiyor.
BATI ANADOLU FAY HATTI
Batı Anadolu Fay Çizgisi (BAF), Anadolu’nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye hakikat sıralanan pek çok faydan oluşan zelzele alanı.
TÜRKİYE’DEKİ SARSINTILARIN ANA NEDENLERİ
Türkiye’deki zelzelelerin iki ana nedeni bulunuyor. Birinci neden, Atlas Okyanusu’nun ortalarındaki okyanus ortası sırtının genişlemesi. Bu genişleme Afrika levhasını kuzeydoğu istikametinde hareket ettiriyor. Afrika, Akdeniz altında Anadolu Levhası ile çarpışıyor ve altına dalıyor.
Anadolu depremselliğinin ikinci ana nedeni Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanı yayılması. Bu hareket Arap Levhasını kuzey istikametinde hareket ettiriyor, Doğu Anadolu Fayında ağır depremselliğe neden oluyor. Afrika Levhasının kuzey kenarındaki okyanusal kabuk bu sıkışmada Anadolu ve Ege’nin altına dalarak batıyor. Bu dalma sırasında Batı Anadolu’ya çekme kuvveti uyguluyor. Arap Levhasının baskısıyla Kuzey Anadolu Fayı boyunca batıya yanlışsız itilen Anadolu Levhası batıda sıkışmaya sebep oluyor. Batı Anadolu’da GGB-KKD istikametinde yılda 15 mm/yıl genişleme oluşuyor. Bu olay sarsıntılara ve grabenlerin oluşumuna neden oluyor.
